فیلم داستانی چیست؟

فیلم داستانی یا روایی (Narrative Film) بر اساس یک فیلمنامه نوشته شده ساخته می شود که در آن ما شاهد یک یا چند قصه و اتفاقاتی در فیلم هستیم. البته یک نکته که باید به آن اشاره کرد این است که ما در تمامی شاخه ها دیگر فیلم  مانند فیلم مستند و فیلم خبری و … هم داستان وجود دارد اما با قالبهای متفاوتی دارند که هر کدام قاعده خود را دارند، در این گونه فیلم کارکترها (بازیگران) برای ما قصه را با استفاده از دیالوگ تعریف یا در مواردی فیلم توسط روای روایت می شود، فیلم های داستانی عموما بر پایه داستان های حقیقی یا اقتباسی هستند اما برعکس فیلم های مستند و خبری لزوما نیاز به یک خط داستانی حقیقی ندارد یا میتوان در داستان واقعی آن دست به تغییرات زد (مولف). در فیلم های داستانی عموما وقایع طی زنجیره ای از ماجراهای مرتبط و منظم انتخاب و صحنه پردازی می شوند تا مخاطب را با خود همراه کند، فیلم داسنانی در ژانرهای زیادی ساخته می شوند از جمله عاشقانه ، حماسی ، اکشن ، معمایی و …را می توان نام برد. فیلم داستانی کلاسیک عموما داری شاه پیرنگ (Archplot)، خرده پیرنگ (Miniplot)، ضد پیرنگ هستند که به مثلث داستان معروف است که در آن قهرمان و کارکتر ها با وارد کردن حادثه درگیر کشمکش کرده و مخاطب را وا می داد که  آن را دنبال کند ،که در بهترین نمونه ها مخاطب دچار همزاد پنداری یا کاتارسیس می شود .

در بین تمامی شاخه فیلم های سینمایی ، فیلم داستانی پر مخاطب ترین و همچنین بیشترین تولید سینما و سرمایه گذاری را به خود اختصاص داده است، یک فیلم داستانی خوب بیشتر بر روی بن مایه و فیلم نامه سوار است تا کارگردان، بازیگران،تدوین ،عوامل فیلم یا تکنیکهای ساخت، آنها  فقط باعث درخشش دو چندان فیلمنامه در اثر پایانی می شوند.

تفاوت بازیگر تئاتر و بازیگر سینما در چیست؟

تفاوت میان بازی بازیگر تئاتر و بازیگر سینما به همان زیادی تفاوت سینما و تئاتر است ،به عنوان شکلهایی هنری است.برای هنرپیشه سینما خط تداومی در اجرا وجود ندارد یا اگر وجود داشته باشد بسیار باریک است و زمان اجرا او در مقابل دوربین محدود است فقط در مواردی استثنا از این قاعده خارج اند. هنر پیشه سینما گاهی تا هفته ها و ماه ها باید وحدت شخصیت پردازیش را حفظ کند که ممکن است روزانه شاید مقدار اندکی از آن را ارائه دهد یا گاهی میتواند دیالوگهایش را بدون حضور طرف مقابلش (بازیگر مقابل) بیان کند و فقط کارگردان قیلم یا هنرپیشه بدلی جای طرف مقابل نشسته باشدیادر  زمان فیلم برداری امکان دارد هنرپیشه سینما آخرین صحنه را برای اولین برداشت بازی کند و در طول هفته بعد کارکتر مورد بازیش را تکامل دهد و بر عکس هنرپیشه تئاتر مستقیم با مخاطب مواجه نمی شود، اما بازیگر سینمایی برعکس تئاتر بخاطر آنکه فاصله بین مخاطب و صحنه را ندارد باید بازی چهره ی داد و با میمیک میتواند با کمک نماهای سینمایی مثل کلوز اّپ بروز دهد.

بازیگر تئاتر با شرایط متفاوت تری روبه رو هست و در تئاتر بدون تجربه حرفه ای هنرپبشگی موفقی نخواهی بود و مانند سینما صرفا استعداد یا زیبایی ظاهری به تنهایی تاثیر گذار نیستند . بدن و بیان بسیار قوی نیاز دارد چرا که امکانات صداگذاری و تدوین وجود ندارد بازیگر است و مخاطب. هنرپیشه تئاتر خط تداوم اجرا دارد و مدت زمان طولانی روی صحنه ظاهر می شود و باید یک خط داستانی و منطقی را اجرا کند و نمی تواند مانند فیلم برداشت های مختلف زمانی و کات داشته باشد و نکاتی ویژه تر در تفاوت بازیگر تئاتر و بازیگر سینما اینکه در صحنه تئاتر بازیگر این فرصت را دارد که نقش خود را پخته تر کند و بر مخاطب کنترل پیدا کند که اجرا های مانند برنامه های تلویزیونی را برای او آسان می کند ولی در مقابل او نمیتواند از جلوه های بصری و مکانی متفاوت سینمایی استفاده کند و با امکانات عموما ساده صحنه تئاتر مواجه است و باید در جبران بازی قوی تری ارائه دهد.

اما حالا با توجه به توضیحات داده شده درباره تفاوت بازیگر تئاتر و بازیگر سینما ،باید به این نکته توجه کرد هر کدام سختی و ویژگی های خاص خودش را داد اما بازیگری تئاتر بسیار بر پایه اصول شکل می گیرد، که بازی در قالب های دیگر آسان تر می کند چرا که بروز احساسات و بیان در مقابل تماشگر و بدون هیچ وقفه و کات بازیگر را تواناتر و پخته کرده و بازی در سینما نیز برای او امکان پذیرتر می کند، اما بازیگران سینما عموما وارد صحنه تئاتر نمی شوند و اگر هم باشند بیشتر از امتیاز شهرت و محبوبیت خود استفاده می کنند. باهمه این موارد بازیگری سینما ارزش کمتری نسبت به تئاتر نداد و مطمئنا دانش لازم بازی با دوربین، ارائه کیفیت های حسی تصویری و … بر این امر صحه می گذارد.

میزانسن چیست؟

یکی از پر کاربرد ترین اصطلاحات در تحلیل های سینمایی است که در لغت فرانسوی (mise en scène) که واژه mise (قرار دادن)، en (روی) و scène (صحنه) به معنای (گذاشتن بر صحنه) یا (نمایش دادن) است . این اصطلاح فرانسوی در اصل از ریشه تئاتر می آید، در تئاتر یعنی در نظر گرفتن و تنظیم هر آن چیزی که روی صحنه ظاهر می شود به وسیله طراحی صحنه و دکور ، نورپردازی و تعیین حرکت و جابه جایی شخصیت ها.اما در مطالعات سینمایی،میزانسن معنایی مبهم دارد یا در معنای گسترده اش به کار می رود که به معنای حوادث فیلم برداری شده است در کنار نحوه ی فیلم برداری از آن ها یا در معنایی محدودتر (که نزدیک تر به معنای اصلی اش در تئاتر) به معنای در نظر داشتن و تنظیم چگونگی فیلم برداری از صحنه و سکانس هاست یعنی تمامی رویداد ها که ضبط می شود.

اصطلاح (میزانسن) را بهتر و ساده است که به همان معنای محدودترش به کار می رود،یعنی در نظر داشتن و تنظیم هر آنچه جلوی دوربین قرار می گیرد و بروی فیلم ضبط می شود . عناصر میزانسن سینمایی عبارتند از دکور و طراحی آن، نور، لباس، گریم بازیگران، ترکیب‌بندی تصویر، حرکت و فضا. که بر اصطلاحات دیگری هم هست که به نحوه ی فیلم برداری شده اشاره دارد و به آن (میزانشات) می گویند که در لغت به معنای (تبدیل کردن به نماها) یا (ارائه کردن در قالب نماها) یا به زبان ساده همان چگونگی فیلم برداری یک فیلم است،در زبان فرانسه به کسی که مسئولیت میزانسن را به عهده دارد متورانسن (metteur en scène) هم گفته می‌شود. اما تصمیم‌گیری در مورد همه اینها و نحوه میزانسن ها به عهده کارگردان (فیلمساز)، مدیر فیلمبرداری و طراح صحنه است با توجه به توضیحات داده شده باید گفت که صدا، موسیقی، روایت (قصه، فیلمنامه) و تدوین (مونتاژ) جزء میزانسن محسوب نمی‌شود.

 

کارگردان سینما کیست؟

کارگردان سینما (Film Director) کسی است که با استفاده از فیلم‌نامه و رهبری یک گروه سینمایی یک فیلم سینمایی ،تلویزیونی تولید می کند. به همین دلیل است که همواره، یک فیلم را با نام کارگردان آن می‌شناسند کسی است که بیشترین مسئولیت را در قبال تصویر و صدا و کیفیت نهایی فیلم دارد و معمولا ایده و بن مایه فیلم و شکل نهایی اثر از اوست و مهم‌ترین کار یک کارگردان سینما در جریان ساخت یک فیلم ،حفظ تداوم درام و ایده یا به تعریف دیگر بن مایه فیلم نامه در اثر است.که این امر در مراحل سه‌گانهٔ پیش تولید، تولید و پس‌تولید (تدوین) باید حفظ بشه. از وظایف یک کارگردان سینما برنامه ریزی ساخت فیلم ، نظارت بر تولید آن ، ارائه دستورالعمل به بازیگران و کلیه عوامل فنی تولید فیلم و ارائه تصویری هنری و فنی به عهده اوست و تمامی این مراحل بدون داشتن دانش و تجربه نمی تواند موثر باشد چرا که کارگردان باید به موارد فنی و علمی این صنعت اشراف کامل داشته باشد.موضوعاتی مانند: انواع لنزهای سینمایی، ماشینری فیلم سازی ، آشنایی با نما های سینمایی، خط فرضی، مراحل تدوین و …

 

کار کارگردان سینما چیست؟

یک کارگردان پس از مطالعه فیلم‌نامه و تحلیل  آن را خرد کرده و به تکه های کوچکی به نام سکانس، صحنه و پلان تبدیل می‌کند که با متنی با عنوان دکوپاژ آن را کامل می کند، این متن دستور العملی است برای همه عوامل فیلم که در آن تمامی جزئیات پلان ها از قبیل زاویه دوربین، انما، حرکت و دیالوگ ها، نور، زمان، مکان و … نوشته شده است.البته همه این وظایف و مسئولیت را کارگردان تنها به عهده نمی گیرد ،بلکه با کمک عوامل و گروه سینمایی خود که شامل دستیاران ، فیلم بردار ، منشی صحنه و … این امور انجام می گیرد. اما در نهایت کارگردان سینماست که نه تنها عوامل خود بلکه کل فرآیند تولید فیلم را رهبری و نظارت می کند و با اصول قاب‌بندی، ریتم، تداوم حرکت، صدا و تصویر کار را برای تدوین ، دکوپاژ و شکل نهایی اثر (فیلم) می رسد. نکته که باید به آن توجه ویژه کرد این است قواعد هنری بر خلاف اصول علوم طبیعی چندان ثابت و غیرقابل تغییر نیستند بلکه حاصل تجربیات خود فیلمساز و بر اساس نوع نگرش و سبک هنری متغیر می‌باشند که همین امر است به کارگردان سینما فرصت بروز خلاقیت را می دهد.

لینک آشنایی با فهرست کارگردانان ایرانی

موشن گرافیک چیست؟

موشن گرافیک یا گرافیک متحرک (Motion Graphic) با به زبانی ساده تر تکنیک ترکیب تصویر و صدا امروز در ارتباطات رسانه جایگاه خود را پیدا کرده با برخورداری از حرکت تصویرهای بیتی (پیکسل) و برداری (وکتوری) و اضافه کردن تکنیک های تدوین مانند افکت های صوتی Sound Effects به آن ها می توان موشن گرافیک جذاب و خلاقی را خلق کرد که باعث جذب توجه هر چه بیشتر مخاطب شود این امر منجر به تولید فیلم تبلیغات موثر و کوتاه در رسانه های مختلف مانند شبکه های اجتماعی شده است تاثیر این موشن ها به حدی بالاست که به روشی برای تبلیغات هدفمند و موجز تبدیل شده است. این گونه موشن گرافیک ها از نظر زمان پخش معمولا در حدود پانزده ثانیه تا یک دقیقه هستند، اما موشن گرافیک های با زمان بندی های بالاتری هم تولید می شود که بیشتر موضوعات آموزشی و اجتماعی را مورد هدف قرار می دهد، که امروزه میتوان نمونه های آن را در مراکز اجتماعی، مطالب سیاسی و محیط زیستی دید، نکته مثبت دیگه موشن این است که به مراتب حجم کمتری دارد و ارسال ، انتقال سریعتر انجام می شود و این در صورتی است ،کیفیت تصویری مطلوبی دارد.

نرم افزارهای موشن گرافیک

موشن گرافیک که در حال حاضر یکی از پر طرفدارترین رشته های هنر دیجیتال می باشد و از نرم افزارهای که برای ساخت موشن ها استفاده می شود میتوان به  دو دسته اشاره کرد نرم افزارهای ویدیوی و گرافیکی(طراحی) 1

-نرم افزارهای ویدیوی شامل:Adobe After Effects / Adobe Premier / Autodesk Combustion / Autodesk Maya / 3DS Max /Apple Motion/ Final Cut 2

2.نرم افزارهای گرافیکی مانند : Illustrator یا Photoshop در لایه های مجزا طراحی کرده و سپس آنها را با همان پسوند یا Format اصلی خودشان (*.Ai یا *.Psd)  ذخیره یا save کرده و سپس آنرا مستقیما وارد نرم افزارهائی چون After Effects یا Apple Motion می کنند.

نماهای سینمایی چیست؟

برای این که با نماهای سینمایی آشنا بشید بهتر با تعریف نما شروع کنیم.نما ،پلان یا شات (shot)کوچک‌ترین جز فیلم است و برابر با فاصله زمانی از شروع فیلمبرداری تا زمانی که دکمهstop (پایان ضبط)را می زنید.

چرا شات هم گفته می شود ؟

ریشه شناسی واژه شات به روزهای اولیه تولید فیلم با دوربین هندلی دستی Hand-cranked camera باز می‌گردد. این دوربین قدیمی عملکردی شبیه به مسلسل‌های هندلی زمان خود داشت که با چرخاندن دستگیره یا هندل شلیک می‌کرد. به همین دلیل این کار (فیلمبرداری) به shooting یعنی شلیک و هر نما به shot یعنی گلوله معروف شد.

نماهای سینمایی:

نما رو میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد :

بدون سوژه(طبیعت یا نمای باز از شهر) و با سوژه (شخصیت، کارکتر )

بدون سوژه

• نمای مادر (master shot)

نمای مادر فضای عمومی صحنه را در برمی‌گیرد، مثل: فضای اتاق و یا خیابان یاساختمان هتل یا قلعه ای از دور که به طور کلی معرف مکان و یا زمان برای ما باشد .

• نمای خاص (specific shot)

بخش خاصی از اتاق، مثلاً در ورودی آن و یا جلوی فروشگاه (نمای از تابلو) را نشان می‌دهد که شامل نماهای اینسرت هم می شود برای تاکید گذاری .

با سوژه

• اکستریم کلوز آپ ( E.C.U ) یا اینسرت (INSERT )

درشت ترین نما سینمای، این اصطلاح بیشتر در انسان کاربرد دارد وشامل نمایی از چشمها ، لب و دست سوژه می باشد ،که معمولا با لنز تله فیلمبرداری می شود اما گاهی اصلاح اینسرت برای این نما ها استفاده می شود  که بهتر است زمان فیلم برداری از اشیا این اصطلاح بکار برود، در این نما کوچکترین حرکت کاملأ مشخص دیده می شود وازلحاظ حسی بیشترین تاثیر رادر مخاطب دارد مانند: لرزش دستها یا تبسم و در اشیا نیز سویچ ماشین ، کلید، سوراخ کلید وانگشتر، نماهای اینسرت هستند.

• کلوز آپ (C.U )

نمای درشت از چهره انسان از زیر چانه تا بالای سر را می گویند.این نما می تواند گویای حالات خاص فرد درموقعیتهای متفاوت باشدوبرای تاثیر گذاری بیشتر بربیننده مورداستفاده قرار می گیرد.ازاین نما برای تاکید بیشتر صحبتحای شخص استفاده می شود.محیط اطراف بطور ناواضح است و تاثیری بربیننده ندارد و با لنز تله فیلمبرداری می شود. درموردمناظر کلوز آپ می تواند قسمتی از منظره باشد مثلا در یا پنجره می تواند کلوز آپ ساختمان باشد.

• مدیوم شات یا نمای میانه (M.S)

گاهی لازم است مقداری از اشیاوحال وهوای صحنه توام بافرد نشان داده شود تا بینندگان بامحیط وموقعیت فرددرصحنه اندکی آشنا شود ازاین نما استفاده میشود.این نما از کمر به بالا انسان رانشان می دهدوحدفاصل نمای کلوز آپ ومدیوم لانگ شات(نمای تمام قد) است.در این نما فرد می تواند حرکات جزئی وحرکات دست را انجام دهد.تاثیر فرد نسبت به نماهای بسته تر کمتر شده واندکی صحنه وموقعیت آن تاثیر دارد وبالنز نرمال فیلمبرداری می شود.

•  آمریکن شات (A.S)

نمایی است از زانو به بالا ومعمولا درفیلمهای آمریکایی ووسترن استفاده می شود. در این نماتاثیر محیط بیشتر شده وبه همان اندازه از تاثیر فرد کاسته شده است وبالنز نرمال یا واید ضعیف فیلمبرداری می شود.

• مدیوم لانگ شات یا فول شات (M.L.S)

نمای دوری که تمام هیکل شخصیت را نمایش می دهد. در این حالت فرق سر او حدودا مماس با خط بالایی قاب و کف پای او مماس با خط پایینی قاب است.

•  لانگ شات (L.S)

نمایی که از فاصله ای دور ، سوژه را نشان می دهد. در این حالت علاوه بر سوژه ، شخصیت ها و بخشی از محیطی که سوژه در آن قرار دارد ، نیز در این نما دیده می شود. این نما نگاهی کلی به موضوع دارد و موقعیت سوژه را در آن محیط و فضا نشان می دهد. در واقع نمای دور بیش از نمای نزدیک و متوسط ، درباره رابطه سوژه با محیط به ما اطلاعات می دهد. از این نما بسیار در شروع سکانس ها به ویژه سکانس آغازین استفاده می شود ، به عنوان آخرین نمای فیلم هم بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

•   اکستریم لانگ شات (E.L.S)

نمایی است بسیار دور ازانسان یا انسانها یا یک شهر ویک روستا یا کارخانه و……در این نما فرد تاثیر نداردومحیط وعوامل آن بر مخاطب تاثیر دارد.این نما برای معرفی منطقه وسیع وجمعیت انبوه یا تنهایی یک فرد در منطقه وسیع استفاده می شود.

 سایر نماها:

• _ تو شات (TWO.S)

این نما برای نشان دادن دو نفر در حال صحبت کردن یاانجام دادن کاری که در ارتباط با هم هستند به کار می رود .دراین نما معمولا افراد را از سینه به بالا نشان می دهد وتاثیر آن مشابه M.C.U است. این نما با لنز تله فیلمبرداری می شود.

•  کلوز شات (C.S)

گاهی لازم است تمام افراد در یک خیابان یا در حال خروج از ایستگاه مترو از ناحیه سینه به بالا نشان داده شوند که درحال حرکت به طرف دوربین هستند.برای گرفتن این نما دوربین در دوردست قرار می گیرد وبا لنز تله فیلمبرداری می شود.این نما در گرفتن تصاویر بسته از اشیای بی جان ودکور هم کاربرد دارد.

•   اور شولدر

نمایی است که از پشت سر وشانه فردی ،  M.C.U یاC.U  فرد دیگر گرفته می شود.در این نما قسمت کمی از پشت سر وشانه فرد پشت به دوربین دیده می شود. از این نما برای تقطیع صحبتهای طولانی بین دو نفر وتاثیر گذاری بیشتر صحبتهای آنها استفاده می شود. فاصله کانونی لنز در این نما تاثیرات ویژه ای دارد مثلأ اگر با لنز تله واز فاصله نزدیک فیلمبرداری شود یکی از افراد نا واضح خواهدشد مگر اینکه دوربین عقب تر رود تا هردو واضح شوند .پرسپکتیو هم متفاوت خواهد بود.

کروماکی چیست؟

کروماکی یا به انگلیسی (Chroma key) یک طیف رنگ با دامنه و فرکانس مشخص می تواند کروماکی محسوب شود. برای ضبط کروماکی می توان از هر رنگی استفاده کرد،اما بهترین رنگها برای کروماکی رنگ های سبز و آبی است.با افزایش کاربرد نرم افزارهای تدوین و جلوه های ویژه، این روزها استفاده از استودیو کروماکی ، بیشتر از قبل متداول شده است، استودیوهای که برای ساخت فیلم های تبلیغاتی و حتی فیلم های داستانی و مستند از رنگها و پرده های آبی و سبز استفاده می کنند در حال افزایش است.

چه رنگی های دیگری براي کروماکی استفاده شده؟

همانطور که گفته شد هر رنگی قابلیت کروماکی شدن را دارد،اما اغلب شاهد رنگهاي سبز و آبی براي پس زمینه ي هستیم،اما از نمونه رنگهای دیگر:فیلم ماتریکس بارنگ ماژنتا فیلمبرداري شد و یا در فیلم Airforce1 از با رنگ قرمز و در فیلم آپلو 13 از رنگ نارنجی و در دهه ي 70 میلادي هالیود از رنگ زرد برای کروماکی استفاده می کردن.

اما چرا رنگ آبی و سبز در استودیو کرماکی پرکاربرد تر هستند؟

سنسور اغلب دوربین هاي تصویربرداري از سطوح حساس به رنگ سبز بیشتري نسبت به رنگ هاي آبی و قرمز تشکیل شده که این امر سبب میگردد که کمترین نویز در رنگ سبز باشد،پس بهتر است از رنگ سبز براي پس زمینه ي کروماکی استفاده شود .البته دقت کنید که از جمله ي “اغلب دوربینهاي تصویربرداري” استفاده شده و برخی از دوربینها از این قانون تبعیت نمیکنند.در کروماکی باید از رنگهای مخصوص کرماکی استفاده شود و یا از پرده های ضخیمی که نور را منعکس نمی کنند باید به نور پردازی هم دقت کرد که سایه کاراکتر ها روی پرده دیده نشده و کار کروماکی راحت تر و تمیز تر انجام شود. درادامه ی این مطلب به چند نکته کلیدی در این زمینه فیلمبرداری و کارگردانی در استودیو کروماکی اشاره می شود: